Her insan düşüncelerinde ve tercihlerinde istediğini yapma konusunda özgürdür. Özgürlüklerin temel kısıtlanma noktası ise kamu düzeni ve güvenliğini zarara uğratma noktasıdır. Yani etrafımızda, bizimle yaşayan her insan kamu düzenine ve güvenliğine zarar vermediği sürece her türlü düşüncede bulunabilme özgürlüğüne sahiptir. Elbette kamu düzeni ve güvenliğinin içinde toplumsal ahlaki kurallar da yer almakta. Toplumsal ahlaki kuralların sınırlarını belirleme veya bir çerçeve çizme noktasında ise her insan aynı görüşte maalesef olamaz. Toplumsal ahlaki kurallar yerellik içermektedir. Yani bulunduğunuz konuma göre ahlaki kurallar değişebilir. Bizim burada dikkat etmemiz gereken nokta, toplumumuzda son zamanlarda büyük bir problem haline gelen, başkalarının düşünce ve tercihlerine karşı duyulan saygısızlık ve tek tip insan yaratma modelidir. İnsanlar kendi hayat tarzları dışında gördüğü her şeye karşı düşmanca tavır almakla birlikte sert bir dille eleştirerek kendileri gibi olmalarını talep etmekte.

Tercihler noktasında toplumumuz maalesef çok kırılgan. Kendi hayat tarzlarının en doğru yaşam biçimi olduğu noktasında herkes çok emin. İnsanın kendini tanıması ve ne istediğini bilmesi nereden baksak 20 yıl sürüyor. Herkes tek bir fabrika ürünü mü olsun?

Tercihlerin yanında yine düşünce olarak da insanlar istediğini düşünme ve inanma noktasında serbestlerdir. Bunu tam olarak kavrayabilmiş değiliz sanırım. İsteyen istediği partiye oy verebilir, istediği her şeye inanabilir, kendi geleneklerini yaşatabilir, bazı kavramlara körü körüne bağlı da olabilir. Buradaki ince çizgi, başkasına zarar vermeme ve kamu düzenini bozmama noktasıdır. Onun dışında insanlar özgürdür. Farkında olmadan birbirimize zincirler takmaktayız.

Her insan tercihinde ve düşüncesinde özgür derken önemli bir noktayı da kaçırmamamız gerekmektedir. İnsanlar yanlış tercihte veya yanlış düşünceler içine girebilir ki bu gayet insani bir davranıştır. Tabi bir tercihin/düşüncenin yanlış olduğunu nasıl anlayacağız? Kim yorumlayacak bu tercih/düşünce yanlıştır diye? Bu noktada ise evrensel değerlere başvurulması gerekmektedir. Adaletsizlik, zulüm, insan onurunu zedeleyecek vb. tercih/düşünce var ise (ki bu da zaten dolaylı yoldan kamu düzenini bozar) bizim görevimiz burada doğru yola sevk etmek için çaba göstermektir. İnancımız gereği de insanları bilinçlendirmek ve doğruya sevk etmek zaten görevimiz.

Son olarak düşünce/tercih özgürlüğünden bahsederken ilk olarak akıllara başka şeyler de gelebiliyor, hissedebiliyorum. Terör örgütlerine sempati duymak veya toplumsal ahlaki kurallarımızı zedelemek bir düşünce veya tercih özgürlüğü adı altında dile getirilemez. Bu bahsedilenler zaten kamu düzenini bozan şeylerdir. Ek olarak açıklama ihtiyacı hissettiğim için ufak bir not olarak düşmek istedim.

Birbirimize zincirler takmadan yaşamaya gayret edelim. Yanlış tercihler ve inançlar noktasında ise birbirimize muhtaç olduğumuzu da unutmayalım. İnce çizginin altını çizelim; Birbirimizden sorumluyuz fakat dönüştürme mecburiyetinde de değiliz, birbirimize bağlıyız ki iyiye ve doğruya yönlendirmek için fakat zorlama mecburiyetinde değil.