2020 yılı her yönüyle çok farklı ve zor bir yıl. Covid-19 salgını tüm yaşamımızı değiştirdi. Tedbirler alındı, tedaviler yapıldı, kayıplar verildi ama ne yazık ki henüz üstesinden gelemediğimiz bir sorun olarak karşımızda duruyor. Bir taraftan Covid-19’a karşı aşı üretilmeye çalışılıyor. Bir taraftan da televizyonda, sosyal medyada ve basında tedbirler kapsamında grip ve zatürre aşısı yapılması gerektiğinden bahsediliyor.

Peki nedir bu aşılar, gerçekten koruyucu mu?

Öncelikle belirtmek isterim ki grip ve pnömokok aşılarının Covid-19’a karşı koruyuculuğu yoktur.  İlk olarak grip aşılarından bahsetmek istiyorum. Grip aşıları bir önceki yıl en çok görülen influenza virüslerine karşı üretilen, her yıl içeriği yenilenen aşılardır. Bu nedenle her yıl ekim-nisan ayları arasında kronik rahatsızlığı olan kişilere, sık grip oluyorum diyen kişilere yapılabilir. 65 yaş üstü veya kronik rahatsızlığını raporla belgeleyen kişiler SGK kapsamında, ücret ödemeden reçeteli olarak grip aşısını eczanelerden temin edebilir. Ancak geçen yıl olduğu gibi bu yıl da grip aşısının yine kısıtlı sayıda geleceği ve ekim-kasım aylarında eczanelere ulaşacağı üretici firma tarafından açıklandı. Geçen yıl talep bu kadar çok olmadığı halde ciddi sıkıntılar yaşandı. Bu yıl ne olacağı konusunda biz eczacılar çok kaygılıyız.

Pnömokok aşılarını anlatmadan önce hastalığın ne olduğuna değinmek istiyorum. Pnömokok yetişkin ve çocuklarda zatürre, menenjit, sinüzit, orta kulak iltihabı, osteomiyelit gibi ciddi rahatsızlıklara sebep olan mikroorganizmalardır. Yani bakteriyel kaynaklıdır. Covid-19 gibi virüs kaynaklı değildir. Dolayısıyla koruma sağlamaz.


Peki neden öneriliyor?
Öncelikle bu bakteriler pek çok antibiyotiğe karşı direnç kazandığı için aşı en güvenli yöntemdir. Ancak Covid-19 gibi tedavisi zor bir hastalığın yanı sıra bakteriyel bir enfeksiyonun eşlik etme riskini düşürmek için aşı yapılması tavsiye edilir.
         

Kimler aşı yapılmalıdır?

• 2 yaş altı çocuklar ve 65 yaş üstü yetişkinler
• Kalp yetmezliği ve kardiyomiyopatisi olan kişiler
• Kronik böbrek yetmezliği olan kişiler
• Tekrarlayan pnömoni hastalığı yaşayan kişiler
• Kanser tedavisi olanlar
• Organ nakli olanlar
• Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler
• Sigara kullananlar
• Pnömoni enfeksiyonu ile sık karşılaşma ihtimali olan sağlık personelleri, huzurevi çalışanları

 
Zatürre aşıları kaç çeşittir?
2 çeşittir. Her iki aşı da canlı aşı değildir. Bu nedenle diğer aşılarla birlikte yapılmasında (örneğin grip aşısı) herhangi bir sakınca yoktur. Zatürre aşısı için belli bir mevsim yoktur. Yılın her döneminde yapılabilir. İçeriğindeki serotip sayısına göre isim alırlar.
     

PCV13 (KPA13)

• 13 adet serotip içerir. Yani 13 adet pnömokok bakterisine karşı koruma sağlar.
• Konjuge yapıdadır. Bu nedenle 2 yaş altında etkilidir.
• T ve B lenfositleri uyararak antikor yanıtı oluşturur. Böylece bağışıklık hafızası sağlar.
• Çocuklarda 2 yaş altında 2,4 ve 12. aylarda yapılır. 2011 yılından beri bebeklere ASM’lerde yapılan aşı budur. Ücretsiz olarak yapılır.
• 2 yaş üzeri çocuklar ve yetişkinlerde ise tek doz uygulanmalıdır. Tekrar edilmesine gerek yoktur.
• Şu anda ASM’lerde 65 yaş üstü kişilere ve 2-65 yaş arası kronik rahatsızlığı olan kişilere aile hekiminin onayı ile, temin edilmesinde de bir sorun yoksa ücretsiz olarak yapılabilmektedir. Eğer bu kapsam dışında yer alan kişiler aşı olmak isterse eczanelerden ücreti ile alıp aile hekiminin onayı ile yaptırabilir. Ancak şu dönemde tüm eczaneler tedarik sorunu yaşamaktadır.

     
PPSV23 (PPA23)

• 23 adet serotip içerir. Aşıda bulunan 23 adet pnömokok tipi neredeyse pnömokok kaynaklı tüm enfeksiyonlara karşı korur.
• Polisakkarit yapıdadır. 2 yaş altında etkili değildir.
• B lenfositleri uyarır. Bu nedenle bağışıklık hafızası sağlanmaz.
• Ortalama 5 yılda bir kez tekrarlanması gerekir. Ömür boyunca 3 doz yapılması ve 3. dozun 65 yaş üstünde uygulanması önerilir.
• SGK kapsamında risk grubunda olduğu raporla belirlenmiş kişiler, hekim tarafından reçete edilmek şartıyla 5 yılda bir bu aşıyı ücretsiz olarak eczanelerden temin edebilirler. Ancak bu noktada yine bir sorunumuz var. Şu anda tüm eczaneler tedarik sorunu yaşamaktadır.

 
En iyi bağışıklık için, normal risk gruplarında KPA13 yapıldıktan 1 yıl sonra PPA23 yapılması önerilir. Yüksek risk gruplarında ise 8 hafta sonra yapılabilir. Eğer PPA23 daha önce yapıldıysa 1 yıl sonra KPA13 yapılması önerilir.
 
Sonuç olarak ne grip aşısı ne de zatürre aşıları Covid-19’a karşı koruma sağlamaz. Her ne kadar Covid-19 paniği ile risk grubunda olsun olmasın herkes aşı yaptırmak istese de özelikle grip aşılarında ciddi anlamda tedarik sorunu yaşanmaktadır. Biz eczacıların görevi zaten ilacı sizlere ulaştırmak. Elimizden geleni yaptığımızdan şüpheniz olmasın. Bu konuda sizlerden anlayış ve destek bekliyoruz.

Sağlıklı günler diliyorum.
 

Sorularınız için
GSM: 05523206284
E-posta: mavieczanekayseri@gmail.com
Instagram: @eczacisohbetleri