Son günlerin popüler konusu iyot eksikliği ve lügol solüsyonu hakkında bilgiler vermek istiyorum sizlere. Sanki yeni bulunmuş gibi herkes lügolden bahsediyor. Nedir bu işin aslı biraz irdeleyelim. Lügole geçmeden önce biraz iyot hakkında bilgi sahibi olalım.
            
İyot, aslında toprakta, tuzda, bazı besin kaynaklarında, deniz yosunlarında doğal olarak bulunan ama vücudumuzun kendi kendine üretemediği halojen grubunda bir elementtir. Besinlerde bulunan iyotun kaynağı topraktır. Toprakta bulunan iyotun miktarı besinin iyot içeriğini belirler. İyot bakımından fakir topraklar, beslenme şekli ve dış faktörler iyot eksikliğine ve buna bağlı hastalıklara yol açmaktadır.
            
İyot, vücudun tiroid hormonu üretebilmesi için kullandığı bir elementtir. Yani vücudumuzdaki metabolik reaksiyonlar için gereklidir. Vücudumuzda en çok tiroid bezinde depolanmasıyla beraber kadınlarda rahimde ve memelerde de depolanır.
           
İyot kaynakları nelerdir?
Esas iyot kaynağı denizlerdir. Deniz yosunu en çok iyot içeren maddedir. Japonların başlıca iyot kaynağıdır. Bizim ülkemizde ise esas iyot kaynağı, iyotça zenginleştirilmiş sofra tuzlarıdır. Besinlerdeki iyotun kaynağı ise topraktır. Ülkemizde özellikle Karadeniz Bölgesi toprakları iyotça oldukça fakirdir. İyotça zengin besin maddelerini sıralayacak olursak; deniz yosunu, deniz ürünleri, baklagiller, yumurta (özellikle sarısı) , süt ve süt ürünleri, kuru erik başta gelmektedir.

İyot eksikliğinin sebepleri nelerdir?
• Yetersiz iyot tüketimi:  Toprakların iyotça fakirleşmesi ve buna bağlı olarak besin içeriklerinin iyotça yetersiz olması, vejeteryan ya da vegan beslenme nedeniyle deniz ürünleri tüketilmemesi, hipertansiyon gibi hastalıklar nedeniyle tuz tüketiminin kısıtlı olması en önemli sebeplerdir. İyot uçucu bir madde olduğu için yemeğe sıcak haldeyken katıldığında zaten çoğu uçar. O yüzden çiğ tüketilecek besinlere ve ılık olarak tüketebileceğimiz yemeklere katıp yemek iyot emilimini artırabilir.

• Hamilelik:  Bu dönemde iyot ihtiyacı normalin iki katına çıkar. Dışardan takviye edilmezse anne ve bebek açısından ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

• Flor, Brom, Klor maruziyeti :  Bu halojenlerin hepsinin iyotun yerinde gözü vardır. Flor diş macunlarının yapısında bulunur. Brom, unlar, bebek bezleri, bazı ilaçlar, elektronik araç gereçler, pestisidlerde bulunur. Klor ise şebeke suyu ve havuz sularında bulunur.  Bu halojenler iyotun yerine geçer iyotun depolanmasını engeller.

• Guatrojenik besinler:  Karnabahar, brokoli, lahana, turp, şalgam, ıspanak, yer fıstığı, tatlı patates gibi besinler iyot emilimini azaltır. Bu nedenle bu besinlerin pişirilebilir olanlarının çiğ tüketmek yerine buharda pişirerek tüketmek daha faydalıdır. Hipotirodi problemi olan kişiler buna dikkat etmelidir.

• Selenyum eksikliği:  Aslında tiroid bezinin normal fonksiyonunu sürdürebilmesi için iyot ile birlikte ortamda bulunması gereklidir. İyotun tiroid bezinde depolanmasına yardımcı olur.

Günlük iyot ihtiyacı nedir ve eksikliği nasıl belirlenir?
Konvansiyonel tıbba göre günlük iyot ihtiyacı şu şekilde belirlenmiştir:
0-5 yaş arası :  90 mcg/gün
6-12 yaş arası : 120 mcg/gün
Gençler ve yetişkinler: 150 mcg/gün
Hamileler ve emzirenler: 200-300 mcg/gün

Ancak fonksiyonel tıp bakış açısına sahip hekimler bu oranların kişiye göre değerlendirilmesi gerektiğini savunuyorlar. 50000 mcg/gün yani RDA ( Referans Doz Aralığı) nın 350 katına kadar kullanımının kişinin ihtiyacına göre hekim kontrolünde kullanılabileceğini söylemektedir.  

İyot eksikliğini belirlemek için kanda iyot seviyesi ölçülebilir. İdrarda spot iyot miktarı araştırılır. Bir tam günlük idrar iyot seviyesine bakılabilir.

Serumda iyot seviyesi : 40-92 ng/ml
Spot idrarda iyot seviyesi : 76-705 mcg/l
Bir tam günlük idrar iyot seviyesi : 93-1125 mcg/l

Devamı var:
Yazının devamında iyotun yararları, eksikliğinde oluşan rahatsızlıklar, fazla iyot kullanımında oluşacak yan etkiler ve iyot eksikliğinde lügol solüsyonu kullanımından bahsedeceğim.