Oğlunuzun iyi geceler demek için odasına gittiğinizde, onun yatağında "Fortnite" oynadığını veya kızınız bir yandan ders çalışırken akıllı telefonunda arkadaşları ile mesajlaştığını görebilirsiniz. 

Çocuklar ve telefonları günümüzde ayrılmaz bir şekilde birbirine bağlı ve bu dijital cihazlar aracılığı ile okuma ve oyun oynama, çocukların görme performansına zarar verebilir.

Ekran süresini azaltmak için bazı ebeveynler telefonları akşam yemeklerinde yasaklar. 

Bu, hem yetişkinler hem de çocuklar için geçerli. Bazı evlerde ise oyun oynama veya mesajlaşma yatağa yatmadan iki saat önce durduruluyor.

Ekran süresine kesin bir sınırlama getirmek için bazı anne ve babalar, çocuklarının günlük cihaz kullanımına zaman limitleri koyarlar. Örneğin, toplamda iki saatten fazla ekran süresi olduğunda, artık mesajlaşma, oyun oynama veya sosyal medya kullanımına izin verilmez.

Ekran Süresi’nin Tanımı

“The Vision Council'e” göre, Amerika’da yaşayan ebeveynlerin %72'si çocuklarının günlük olarak 2 saatten fazla ekran süresiyle düzenli olarak meşgul olduğunu bildiriyor ve çocukların aslında ebeveynlerinin düşündüğünden çok daha fazla bir süre ekranlara bakma ihtimalleri oldukça yüksek.

Çocuklar büyüdükçe, ekran süreleri de genellikle artmaktadır. Ve bugünlerde çok genç yaşlardaki çocuklar dahi, günlük olarak ekranlara oldukça fazla süre bakıyorlar. 

“Common Sense Media'ya” göre, ABD'deki genç çocuklar günlük olarak şu kadar zamanı dijital cihazlarla geçiriyorlar:

•    2 yaş altı çocuklar: günde 42 dakika 
•    2 ila 4 yaş arası çocuklar: günde 2,5 saat 
•    5 ila 8 yaş arası çocuklar: neredeyse günde 3 saat 

Uzun süreli ekran kullanımı çocuklar için bir sorun olabilir mi?

“The Vision Council ‘e” göre, ebeveynler: çocuklarının %30’unda günde 2 saatten fazla ekran kullanımından sonra aşağıdaki astenopik şikâyetlerden bir tanesini yaşadığını ifade ediyor:

•    Baş ağrıları 
•    Boyun/omuz ağrısı 
•    Göz yorgunluğu, 
•    Göz kuruluğu 
•    Göz kızarıklığı  
•    Konsantrasyon eksikliği 
•    Asabiyet 

Bu belirtilerin herhangi biri çocukların eğitim performansını ve sosyal etkileşimleri olumsuz etkileyebilir.

Dünya çapında miyopinin veya uzağı görememenin, elektronik cihazların artan kullanımı ve dijital cihazlara olan maruziyeti ile ilişkilendirilmiştir.

Örneğin Singapur’da, İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin %65'i miyopi göz kırma kusuruna sahiptir. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da, miyopi oranları geleneksel olarak daha düşük olmasına rağmen, şuan ki gençlerin 1970 yılında ki Miyopi oranına kıyasla %25 oranında fazla olduğu yorumlanıyor. 

Mavi ışığın dalga boyları diğer görünür ışınlarından daha kısa ve enerjisi daha yüksektir. Bazı bilimsel araştırmalar, belirli mavi ışınlarına uzun süreli maruz bırakmak zamanla gözün ışığa duyarlı retinasına zararlı olabileceğini göstermektedir.

Mavi ışık aynı zamanda vücudumuzun sirkadiyen ritmini düzenlemede önemli bir rol oynar. Bu temel olarak, beynimizde çalışan ve 24 saatlik bir periyot içinde uyanıklık ve uyku halini dönüşümlü olarak yaşayan dahili bir saat gibidir. Ayrıca uyku/uyanıklık döngümüz olarak da adlandırılır.

Gün içerisinde mavi ışığa fazla maruz kalma normal uyku/uyanıklık döngüsünü bozabilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Çocuklar için fazla ekran süresinin olası riskleri, genellikle kısa veya uzun vadede oluşabilecek zararlı etkilerden kaynaklanır.

Kısa vadede oluşabilecek riskler: 
Fazla ekran süresinden kaynaklanan kısa vadede oluşabilecek risklerin birçoğu, dijital ekranlara geç saatlere kadar bakmanın neden olduğu sirkadiyen ritim bozukluğu ile ilişkilidir; bu durum uyumayı çok daha zor hale getirebilir.

Uyku bozukluğu özellikle çocuklar için sorun teşkil edebilir, gün içerisinde uykusuzluğa ve bu durumdan dolayı okuldaki kötü performansa yol açabilir. 

Uyku/uyanıklık döngüsünün bozulması ayrıca kilo alımına ve obeziteyle ilişkili sağlık sorunlarına yol açabilir.

Araştırmalar, uyku ve aktiviteyi bozulmuş 24 saatlik döngüleri yaşayan kişilerin genellikle ruh hali bozuklukları, daha düşük mutluluk seviyeleri ve daha fazla yalnızlık hissi yaşadığını göstermiştir.

Ayrıca, Los Angeles'ta 2.500'den fazla lise öğrencisi üzerinde yapılan 1-2 yıllık çalışma, çalışma süresince daha fazla dijital cihaz kullanımı ve ekran süresi bildiren gençlerin çalışma süresinin sonunda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) belirtileri geliştirme olasılığının yaklaşık %10 daha fazla olduğunu bulmuştur.

Araştırmacılar, bunun doğrudan bir nedensel ilişkiyi kanıtlamadığını, daha fazla araştırmanın ekran süresi ile “DEHB” belirtileri arasındaki ilişkiyi tam olarak anlamak için gerektiğini belirttiler.

Uzun vadede riskler:
Dijital cihazların sık kullanımından kaynaklanan artan mavi ışık maruziyetinin uzun vadeli riskleri henüz bilinmemektedir. Bunun nedeni, hiçbir önceki neslin çocukluktan itibaren dijital cihazlardan gelen benzer seviyelerde mavi ışığa maruz kalmamış olmasıdır.

Çocuklar için geniş ekran süresinin uzun vadeli etkilerinin daha iyi anlaşılması muhtemelen birkaç on yıl alacaktır. Ancak, erken yaşlarda mavi ışık maruziyetini sınırlamanın bilgelik olduğunu gösteren bazı ilgili araştırmalar hali hazırda mevcuttur.

Örneğin, Japonya ve İsviçre'deki araştırmacılar, katarakt ameliyatından sonra yaşlı insanların gözlerinin retinasının mavi ışık maruziyetinden nasıl etkilendiğini inceledi.

Çalışmada, 79 göze mavi ışığı engellemeyen şeffaf bir göz içi lens (“İOL”) yerleştirildi ve 52 göze mavi ışığı engelleyen sarı bir “İOL” yerleştirildi. (Katarakt cerrahisi öncesinde, tüm gözlerin retinaları kataraktlarla bulanıklaşan gözlerin doğal lensi tarafından mavi ışıktan korunuyordu.)

Katarakt ameliyatından iki yıl sonra, mavi ışığı engelleyen sarı “İOL” alan gözlerin hiçbirinde yaşa bağlı makula dejenerasyonunun yeni veya kötüleşen belirtileri görülmedi. Ancak mavi ışığı engellemeyen şeffaf “İOL” alan gözlerin %15'i yeni veya kötüleşen makula dejenerasyonu belirtileri gösterdi.

Bu çalışmanın sonuçları, yaşlı insanların gözlerin retinasının mavi ışık maruziyetine bağlı olarak oksidatif hasara daha duyarlı olduğunu öne sürmektedir. Eğer bu doğruysa, yaşam boyu gözün aldığı mavi ışık maruziyetini sınırlayarak retinanın erken yaşlanmasını azaltmak için adımlar atmanın iyi ve mantıklı olabileceğini gösterir.

Bu koruyucu önlemlerin en büyük faydası, gözün medyasının (özellikle lensin) olağanüstü derecede net olduğu ve en fazla mavi ışığın retinaya ulaşmasına izin verdiği çocukluk döneminde gerçekleşebilir.

Ekran süresini azaltmanın yolları, bir ebeveyn çocuğunun gözlerine (ve genel sağlığına) fazla ekran süresinin zarar vermemesi için ne yapabilir?

Çocukların dijital cihazları kullanımlarını azaltmaları pek olası değil. Bu nedenle, çözüm, bu cihazları kullanırken gözlerine ulaşan mavi ışık miktarını sınırlamakta yatar.

Mavi ışığı azaltan gözlükler ve güneş gözlükleri
Güneş, dijital cihazlardan çok daha fazla mavi ışık yaymaktadır. Tüm çocukların zararlı mavi ışığa maruziyeti azaltmak için dışarıda güneş gözlüğü takması gerekmektedir.

Bir çözüm, bilgisayar, tablet ve akıllı telefon ekranlarından göze giren mavi ışık miktarını azaltan gözlük camlarını tercih etmektir.