Size aslen Kayserili birinin dünya tarihini değiştirdiğini söylesem inanır mıydınız? Muhtemelen cevabınız ‘hayırʼ olurdu fakat Kalust Sarkis Gülbenkyanʼın hayat hikayesini dinlediğinizde eminim fikriniz değişecek.



Gülbenkyan, 29 Mart 1869ʼda Üsküdarʼda dünyaya geldi. Ailesi 1850ʼlerde Kayseri Talasʼtan İstanbulʼa göçmüş bir Ermeni ailesiydi. Ticaretle uğraşırlardı. Londra ve Marsilyaʼda bile temsilcilikleri vardı.

Kalust, 14 yaşında eğitim için Marsilyaʼya gönderildi. Ardından Londraʼya geçerek ünlü Kingʼs Collegeʼda üniversite eğitimi aldı. Buradan petrol mühendisi olarak mezun oldu.

1888ʼde Baküʼye yaptığı seyahatte geniş petrol yataklarını tespit etti ve petrolün geleceğin en büyük ticari metası olacağını öngördü. Burada hazırladığı raporlar Osmanlı Devletiʼnin ilgisini çekti.

Irak petrolünün çıkarılması için Osmanlı ve Shell, BP gibi uluslararası şirketler arasında ilişkilerin kurulmasında görev aldı. Tüm bu anlaşmalar karşılığında ona ‘Bay Yüzde 5ʼ lakabını kazandıracak hisseler aldı.

Fakat zamanla Osmanlı dağılacak ve bu büyük petrol rezervleri Türkiyeʼye yar olmayacaktı. Petrol zengini Ortadoğu topraklarında işte bu çok uluslu şirketlerin çıkarlarına çomak sokmayacak devletler kurulacaktı.

1931 yılına gelindiğinde Gülbenkyan, kişisel serveti olan 4.6 milyon sterlinle dünyanın en zengin adamlarından biriydi. Biriktirdiği bu serveti dünyanın çeşitli yerlerinden sanat eserleri ve antikalar toplamaya harcadı. Öyle ki kitaplar, heykeller ve resimlerden oluşan 6000 parçalık bir koleksiyona sahip olmuştu.

2.Dünya Savaşı patlak verdiğinde tarafsız kalan bir ülke olan Portekizʼe taşındı. Şehir merkezinde Hotel Avizʼde tuttuğu suitte yaşadı. Yurtdışında yaşıyor olsa da yaz tatillerinde Kayseriʼye gelip çadırlarla Ali Dağıʼna çıktığı söylentileri dolaştı.



1955 yılının 20 Temmuzʼunda yaşamının son 13 yılını geçirdiği Lizbonʼda hayata gözlerini yumdu. Geriye büyük bir servet bırakmıştı. Vasiyeti üzerine bir bölümü Ermeni vakıflarına bağışlandı. Koleksiyonu ise bugün Lizbonʼda kendi adını taşıyan bir müzede sergileniyor.



İşte kökleri Kayseriʼye dayanan Kalust Gülbenkyan, tarih sahnesinde yaptıklarıyla zaman zaman eleştirilen bir figür olsa da petrol alanındaki çalışmaları ve yaptığı anlaşmalarla bugünkü Ortadoğu haritasının ve kaderinin çizilmesinde böyle rol oynadı.